Page 40 - KÜÇÜKÇEKMECE İLÇE MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ DERGİSİ

insan sevgisi vardır Yunus’ta. Kendi deyimiyle “yaratılanı kalıbı ile esas bölümü ise “mefâîlün mefâîlün feûlün” kalıbı ile
Yaradan’dan ötürü sever” Yunus Emre. yazılmıştır. Yunus Emre bu mesnevisinde akıl, hoşgörü, barış,
sevgi, cimrilik, sabır gibi konuları alegorik bir dille işlemiştir.
Prof. Dr. Muharrem Kaya ise Yunus Emre’nin hümanizm
anlayışını şöyle tanımlar: “Yunus Emre’nin şiirlerinde tasavvuf Divân: Yunus Emre’nin sanatının zirvesine çıktığı eseri
ve din anlayışı hakimdir. Hümanizmde dinden kopmuş, Divân’ıdır. Yunus, en güzel şiirlerini, ilahi, devriye, nefes ve
bireyleşerek özgürleşen bir insan anlayışı yüceltilirken, nutuklarını bu eserinde toplamıştır. Ne var ki Divân’daki
Yunus Emre’de Allah’ın ruhunu üflediği varlık olarak tüm şiirlerin Yunus Emre’ye ait olduğunu söylemek güçtür.
şereflendirilmiştir. Çünkü Divân’ın elde bulunan tüm nüshaları Yunus Emre’nin
vefatından sonra yazılmıştır. Bu sebeple Yunus tarzında şiirler
Yunus Emre’nin Dili ve Sanatı yazan, Yunus Emre mahlasını kullanan bazı şairlerin şiirlerinin
de Divân’a eklendiği bilinmektedir.
Yunus Emre’nin kullandığı dil, toplumun her kesiminin Yunus Emre Divân’ında aruzla hece ölçüsünü, dörtlükle
rahatlıkla anlayabileceği kadar duru ve anlaşılırdır. Şiirleri ise beyit nazım birimlerini birlikte kullanmıştır. En çok bilinen ve
büyülüdür. Eştikçe altından farklı farklı anlamlar çıkar. Örneğin sevilen şiirleri genellikle hece ölçüsüyle ve dörtlüklerle yazmış
şu beyit birçok araştırmacı tarafından farklı yorumlanmıştır: olduğu şiirleridir. Öte yandan Divan’da gazel, mesnevi gibi
divan edebiyatı nazım şekilleri de yer alır.
Çıktım erik dalına, anda yedim üzümü
Bostan ıssı kakıdı, der ne yersin kozumu? Son olarak yazımızı güncel bir haberle bitirelim. Vatikan’ın
(Yunus Emre) internet üzerinden paylaştığı dijital yazmalarda Yunus
(anda: orada, ıs: sahip, kakımak: kızmak, koz: ceviz) Emre’nin iki yüze yakın şiirinin bulunduğu yeni divanı ortaya
çıktı. Bu divan, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
Bu beyti Ahmet Kabaklı, “İşte bu beyitte erik (sırf dışı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Himmet Büke tarafından tespit edilmiş
yenildiği ve içinde kocaman bir çekirdek bulunduğu için) olup eserin yakın zamanda yayımlanması beklenmektedir.
şeriat’ı, zahirî (dış) bilgiyi temsil eder. Üzüm tamamı yenildiği
ama yine de içinde ufacık bir yabancılık çekirdeği bulunduğu
için tarikat’ı, bâtınî (iç) bilgiyi anlatır. Ceviz (koz) ise dış kabuğu
atılıp özü yendiği için sırf hakikate misaldir. Burada anlatılan
şey: Bir insan şeriattan giderek tarikata veya tarikattan
yürüyerek marifet ve hakikate ulaşamaz. Bunların her biri ayrı
yollar, ayrı yöntemler ister.” şeklinde yorumlamıştır. Ayrıca
Şeyhzâde Muslihüddin Efendi, Niyazi Mısrî, İsmail Hakkı
Bursavî gibi önemli şahsiyetler bu beyti ve beytin bulunduğu
şathiyeyi şerh etmişlerdir. (Ayrıntılı bilgi için bkz. TATCI,
Mustafa, Yunus Emre Külliyatı-Yunus Emre Şerhleri, C. V, s. 199- Kaynakça
239)
KÖPRÜLÜ, Mehmet Fuat, Türk Edebiyatında Ilk Mutasavvıflar, Alfa
Yunus’un Türkçeye verdiği önem ve katkı ise tartışılmaz Yayınları, İstanbul, 2020.
elbette. Farsçanın edebiyat dili olarak kullanıldığı bir dönemde
Türkçeyi bir edebiyat ve yazı dili hâline getirmeyi başarmış, VAKKASOĞLU, Vehbi, Yunus Emre Hayatı, Eserleri ve Bütün Şiirleri, Nesil
Türkçenin Anadolu’da halk tarafından sevilmesine ve Yayınları, İstanbul, 2012.
öğrenilmesine de vesile olmuştur.
BANARLI, Nihad Sami, Resimli Türk Edebiyatı Tarihi C. 1, Milli Eğitim
Yunus Emre, tasavvuf ehli bir şairdir. Allah ve peygamber Basımevi, İstanbul, 1983.
aşkını, sevmeyi, sevilmeyi, iyiliği, cömertliği, dünyanın
fâniliğini didaktik bir anlayışla dökmüştür dizelerine. Fakat KABAKLI, Ahmet, Şiir Incelemeleri, TEDEV Yayınları, İstanbul, 2018
bu didaktiklik yavan bir şiirsellik çıkarmamıştır ortaya. Onun
sanat değerine yaklaşabilmiş çok az şair vardır yeryüzünde. https://islamansiklopedisi.org.tr/yunus-emre

https://www.hurriyet.com.tr/gundem/vatikanin-dijital-arsivinde-
Yunus Emre’nin Eserleri buldu-yunus-emreye-ait-bu-divan-daha-once-gun-yuzune-
cikmamis-41807421
Yunus Emre’nin bilinen iki eseri vardır: Risaletü’n-
Nushiyye ve Divân. KAYA, Muharrem, “Yunus Emre Batılı Anlamda Hümanist midir?”,
Eskiyeni Dergisi, S. 15, s. 78-79, Mayıs 2010.
Risalet’ün-Nushiyye: “Nasihatler Kitabı” anlamına gelir.
Adından da anlaşılacağı üzere didaktik yönü ağır basan,
tasavvuf ilkelerinin anlatıldığı bir eserdir. Bu nedenle Divân’ına
göre lirizm ve sanat yönü daha zayıftır. Eserde yer alan “Söze
tarih yedi yüz yidiydi /Yunus canı bu yolda fidiydi” beytinden
hareketle eserin 707 yılında yazıldığı tahmin edilmektedir.
Mesnevi nazım şekliyle yazılmış ve 563 beyitten oluşmaktadır.
İlk on üç beyitlik giriş bölümü aruzun “fâilâtün fâilâtün fâilün”

38 KÜÇÜKÇEKMECE MİLLÎ EĞİTİM