Page 35 - KÜÇÜKÇEKMECE İLÇE MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ DERGİSİ
P. 35

Bu  kelime  gerek  Orhun  Yazıtları’nda  gerek  İslamiyet   Şeyh u dânişmend ü fakı gönül yapan bulur Hak’ı
            sonrası  ilk  yazılı  metinlerimizden  olan  Kutadgu    Bilig’de   Sen bir gönül yıkdun ısa gerekse var yüzyıl okı
            “köngül”  şeklinde  kullanılmıştır.  O  tarihten  başlayarak                            (Divan, 410-4)
            Türkçede  gönül  kelimesine  pek  çok  mana  yüklenmiş,
            gönül  bazen  bir  mekân  bazen  bir  dost  ve  sırdaş  olarak   Şeyh, dânişment, fakih (yani her kim olursa olsun) gönül
            düşünülmüştür.                                     yaparsa Hakk’ı bulur. Eğer bir gönül yıktınsa istersen yüzyıl
                                                               oku, faydası yoktur.
               Bundan  dolayı  dilimizde  gönül  kelimesinin  yer  aldığı
            deyimler  oldukça  fazladır,  bu  deyimler  günlük  hayatta  da   İlm ü amel ne assı bir gönül yıkdunısa
            sıkça kullanılmaktadır.                                        Ârif gönül yapdugı berâber Hicâz ile
                                                                                                   (Divan, 335-12)
               Gönül almak, gönül bağı, gönül birliği, gönül kırmak, gönül
            koymak,  gönül  rahatlığı,  gönüllerde  taht  kurmak,  gönlüne   Gönül  yapmak,  gönül  almak:  sevindirmek,  kırılan  bir
            girmek vb.                                         kimseyi  güzel  bir  davranışla  hoşnut  etmek,  mutlu  etmek
                                                               demektir.
               Anadolu  insanın  Türkçesiyle  konuşan  Yunus  Emre,     Uçmak uçmak didügün kullarun yiltedügün
            şiirlerinde  bu  kelime  ve  bu  kelimeyle  kalıplaşmış  deyimleri   Uçmagun ser-mâyesi bir gönül itmek gerek
            bolca kullanmıştır.                                                                     (Divan, 141-4)
               Yunus  Emre’ye  göre  gönül  tahtının  sahibi  Allah’tır.   Yunus Emre’ye göre Allah’ın kullarını teşvik ettiği cennete
            Dolayısıyla  gönül  kıran-gönül  yıkan-  kimse  iki  dünyada  da   girebilmenin ön şartı, gönül yapmaktır.
            mutsuz olacaktır:
                                                                          Düriş kazan yi yidür bir gönül ele getür
                      Gönül Çalab’un tahtı gönüle Çalab bakdı            Yüz Ka’be’den yigrekdür bir gönül ziyâreti
                       İki cihan bed-bahtı kim gönül yıkarısa                                       (Divan, 380-4)
                                                 (Divan, 299-5)
                                                                  Çalışıp çabalamalı, yiyip yedirmeli, iyilik etmeli; böylece bir
               Bir kutsi hadiste Allah, “Ben yere göğe sığmam, mümin   gönül elde etmeli, gönül kazanmalıdır çünkü Yunus’a göre bir
            kulumun  gönlüne  sığarım.”  buyurur.  O  yüzden  Yunus  Emre   gönlü bu şekilde ziyaret etmek Kâbe’yi sayısız kere ziyaretten
            gönlü  Kâbe’den  daha  üstün  tutar.  Çünkü  gönül  Allah’ın   daha iyidir.
            yarattığı ve mekân tuttuğu yerdir. Kâbe ise kul yapısıdır. Kâbe
            için Allah’ın evi dense bile Allah’ın asıl yeri, asıl evi gönüldür:  “Yunus Emre gönül yapma deyimini geniş bir perspektiften
                                                               ele  alır.  Onun  şiirleri  dikkatlice  incelendiğinde  gönül  yapma
                     Gönül mü yig Ka’be mi yig eyit bana aklı eren  kavramının,  bir  insanı  sevindirmenin  yanı  sıra  onun  Allah’ı
                   Gönlü yig-durur zira kim Hak gönülde tutar turagı  bulmasına  yardım  etme,  ondaki  manevî  güzellikleri  açığa
                                                 (Divan, 366-7)  çıkarma, onu Kur’an’ı anlayabilecek hâle getirme gibi birçok
                                                               manayla  yüklü  olduğu  söylenebilir.  Şairin  şiirlerindeki  bu
               Yunus için gönlün temiz olması, temizlenmesi önemlidir.   kullanımlar,  onun  gönle  verdiği  ehemmiyeti  açıkça  ortaya
            Gönül ancak kibir ve kinden arındırılırsa temizlenir, bu temizlik   koyar.” Yunus Emre Divanı’nda bu bağlamda ön plana çıkan
            yapılmadıysa  mürşidin  müridine  yardım  etmesi  mümkün   beyitlerden biri şöyledir: (3)
            değildir:
                      Gönül pasın yudunısa kibr ü kini kodunısa        Gir gönüle bulasın Tûr sen ben dimek defterin dür
                    İkrâr bütün olmayınca erden nazar olmayısar      Key güher er gönlindedür sanma ki ol 'ummândadur
                                                  (Divan, 24-3)                                      (Divan, 54-3)
               Gönül  kırmak  -  gönül  yıkmak:  birini  çok  üzecek  bir   Gönüller yapmayı öğütleyen ve insanlara aynı nazardan
            davranışta bulunmak, gücendirmek, demektir.        bakan  Yunus  Emre,  kendi  devrinden  başlayarak  günümüze
                                                               kadar  her  kesimin  sevip  saydığı  bir  şahsiyet  olmuştur.  Bu
               İslam  inancına  göre  insan,  eşref-i  mahluk  yani   yüzden şiirleri kâh Anadolu’da kâh Balkanlar’da bestelenmiş,
            yaratılmışların  en  şereflisidir.  İnsanın  şerefi  gönlünden   bu  ilahiler  “âmin  alayların”dan  başlayarak  nesilden  nesile
            kaynaklanır,  onu  değerli  kılan  beden  değil  kalptir.  İslam   aktarılmış, günümüze kadar ulaşmıştır.
            ahlakında  ve  tasavvufta  gönül  yapmak,  kalp  kırmaktan
            kaçınmak,  insan  onuruna  uygun  davranmak  en  büyük   Bugün değişik milletler ve farklı inançlardan birçok insanın
            erdemlerden biri olarak kabul edilir. Zira gönül, “nazargâh-ı   gönül dünyasına dokunan Yunus Emre’nin asıl amacı “insanı
            İlahî”dir.  Her  türlü  saygı  ve  hürmete  layıktır.  Bir  kez  gönül   kazanmak”tır,  Yunus’u  belki  de  en  iyi  anlayanlardan  biri
            kırdınsa ibadetlerin en faziletlisi olan namazın bile tehlikededir.  çağdaşı Şeyh Edebali’dir. Onun “insanı yaşat ki devlet yaşasın”
                                                               öğüdünü tutan Osman Gazi, koca bir cihan imparatorluğunun
                   Bir kez gönül yıkdun ise bu kıldugun namâz degül  temellerini atmıştır.
                     Yetmiş iki millet dahı elin yüzin yumaz degül
                                                 (Divan, 166-1)   Bundan  dolayı  biz  öğretmenler,  eğitim  ve  öğretimin
                                                               her  kademesinden  öğrencimize  Yunus  Emre’nin  ahlak  ve
               Gönül  (dostun  evi)  yıkıldı  mı  her  şey  boşa  gider,  ibadet   tevazusunu  anlatmalıyız.  Yunus  Emre’yi  anlatan  roman  ve
            de  ilimde  boşuna  yapılmış  olur.  Yunus  Emre  Divanı’nda  bu   hikâyeleri okutmalı; film ve belgeselleri izlettirmeliyiz.
            manaya gelen beyitler bulunmaktadır:



                                                                                      KÜÇÜKÇEKMECE MİLLÎ EĞİTİM  33
   30   31   32   33   34   35   36   37   38   39   40